کال جنی طبس یکی از جاذبه های مرموز گردشگری کشورمان است که شباهت زیادی با گرند کیون (دره ای در ایالت آریزونای آمریکا است که در میان آن رودخانه کلرادو جریان دارد). مناظر زیبا و در عین حال هراس انگیز این دره که می تواند مو را به تن هر گردشگری سیخ کند باعث شده تا نام جن را برای این دره انتخاب کنند. اگر کنجکاو شده اید که بیشتر راجع به این دره مرموز بدانید، با تیمار همراه باشید تا چگونگی به وجود آمدن، مسیر دسترسی و دیدنی های این دره آشنا شویم.
کال جنی یا همان دره جن منطقه ای مرموز در استان خراسان جنوبی است که در شمال طبس و در نزدیکی روستای ازمیغان قرار دارد. آثار باستانی موجود در کال جنی حاکی از آن است که قدمت این منطقه به دوره ساسانیان باز می گردد. این مکان در میان منطقه ای بیابانی واقع شده و سکوتی بی انتها در آن حکم فرماست که جو این مکان را بیش از پیش رازآلود و مهیج می کند. آب و هوای دره اندکی خنک تر از اطراف آن است؛ زیرا در کال جنی مقداری آب وجود دارد که خشکی هوا و دما را کاهش می دهد.
عبور جریان آب و سیلاب ها از این منطقه طی میلیون ها سال باعث به وجود آمدن این دره شده است. این مسأله باعث شده است تا مردم محلی به آن کال یا همان دره بگویند. فرسایش زمین اشکال مختلف و مخوفی که همانند دودکش و تنور است و از آن جایی که در قدیم مردم علت ایجاد این اشکال را نمی دانستند ایجاد آن ها را به اجنه نسبت می دادند. اگر چه این باور تنها زاییده فکر و خیال مردمان این منطقه بوده اما وزش باد در میان سنگ ها و به وجود آمدن صدایی مانند زوزه نیز، مزید بر علت شد تا بومیان محلی را بیشتر در این باره به باور برسند. حفره های کوچک و بزرگ در دیواره دره از دیگر دیدنی های عجیب کال دره به هستند، اما لقب شگفت انگیز ترین حفره در دره جن به چاهی می رسد که ارتفاع دو متری از زمین قرار دارد. شاید تصور کنید که این حفره نیز همانند دیگر حفره ها به دست طبیعت به وجود آمده است اما رد تیشه ها نمایانگر از آن حکایت دارد که تمام دالان ها و اتاقک های ساخته شده در انتهای این چاه ساخته دست بشر است و در گذشته جهت چله نشینی مورد استفاده قرار گرفته است. در دل دیواره و جداره های کال جنی، خانه ها و تونل های کوچکی به نام گبر به چشم می خورد که زرتشتیان در آن زندگی می کردند و برخی معتقدند که تمام آن ها با تونل هایی مخفی به یکدیگر متصل هستند و در گذشته از آن ها به عنوان راه ارتباطی استفاده می کردند.
درادامه با همراهی تیمار به معرفی تعدادی از مکان ها و جاذبه های گردشگری اطراف یا نزدیک به کال جنی می پردازیم:
روستای ازمیغان
روستای ازمیغان با برخورداری از آب و هوای بسیار خوب و ییلاقی، مکانی مناسب برای گردشگری در شهرستان طبس است و بسیاری از افراد آن را با لقب بهشت گردشگری طبس در غرب استان خراسان جنوبی می شناسند. بافت قدیمی این روستا در قسمت جنوبی در دامنه کوه و در کنار مزارع شالی قرار دارد؛ بخشی که به محض دیدن آن شگفت زده خواهید شد. در روستای کویری ازمیغان یک رودخانه دائمی، مزارع کشاورزی، باغات فراوان و نخلستان های خرما وجود دارد و به همین دلیل این روستا بسیار زیبا و سرسبز است. پوشش گیاهی روستای نمونه گردشگری ازمیغان درختان انجیر کوهی است.
باغ گلشن
باغ گلشن یکی از زیباترین باغ های ایرانی است که در شهر طبس در استان خراسان جنوبی قرار دارد و سالانه گردشگران داخلی بسیاری را به سمت خود می کشاند. این باغ با هفت هکتار مساحت، و استخر بزرگی و وجود فواره های طبیعی؛ می تواند نظر گردشگران را به خود جلب کند. باغ گلشن طبس اوایل قرن سیزدهم هجری قمری یعنی اواخر حکومت لطف علی خان زند و در بحبوحه به قدرت رسیدن آقا محمدخان قاجار و به دستور امیر محمد حسن خان عرب زنگویی، حاکم تون (فردوس) و طبس ساخته شده است.
چشمه آب گرم مرتضی علی
چشمه مرتضی علی در شرق شهرستان طبس قرار دارد و شامل مجموعه ای از چند چشمه است که از دامنه های جنوبی کوه کش سیاه به سمت غرب جریان دارد. این چشمه به دلیل خاصیت درمانی اش، طرفداران زیادی بین گردشگران دارد؛ البته این تنها محبوبیت چشمه آب گرم مرتضی علی نیست. وجود چشمه های آب گرم و سردی که به موازات هم در یک دره قرار گرفته اند. پدیده های اعجاب انگیز خلق کرده اند که نظیر آن را در کمتر جایی خواهید دید. بلندترین سد قوسی جهان نیز در انتهای مسیر این چشمه قرار دارد. قبرهای بسیار قدیمی در دیواره های تنگه نیز از دیگر دیدنی های این چشمه به شمار می آیند؛ و متعلق به دوره زرتشتیان هستند.
سد شاه عباسی
در بخشی از مسیر که آب چشمه مرتضی علی به انتهای خود می رسد، اثری تاریخی با قدمتی از دوره صفوی قرار دارد که به طاق یا سد شاه عباسی مشهور است. این طاق یا سد با ۶۰ متر ارتفاع لقب قدیمی ترین سد قوسی جهان را به خود اختصاص داده است؛ البته این تنها لقب سد شاه عباسی نیست. این سد برای ۵۵۰ سال بلندترین سد جهان نیز بوده است. سد شاه عباسی نازک ترین سد جهان است که به خاطر عرض تاج یک متری اش به این نام شناخته می شود. این سد، شاهکار معماری باستانی در این منطقه به شمار می آید؛ سدی که با هدف جلوگیری از هدر رفت آب و سیلاب های فصلی ساخته شد. این سد زیبا و مستحکم در دره کانونی باریک و متشکل از صخره های آهکی قرار دارد؛ موقعیتی که از نظر شرایط زمین شناسی بهترین است.
روستای اصفهک
این روستا در بخش دیهوک شهرستان طبس یکی از مناطق تاریخی در استان خراسان جنوبی به بافتی از خشت و گل است که به عنوان یک مقصد گردشگری جذاب و تاریخی شناخته می شود. در این روستا که قدمت آن به بیش از ۴۰۰ سال پیش باز می گردد جاذبه های بسیاری وجود دارند. آب و هوای روستای اصفهک نیز به دلیل همجواری آن با کوهستان ها معتدل تر و خنک تر است.
از جمله جاذبه های طبیعتگردی این منطقه، می توان به روستای گشن، روستای جوخواه، کال نمک، روستای خرو و… اشاره کرد. کال جنی جاذبه ای طبیعی است و امکانات خاص در آن وجود ندارد. البته شما می توانید از تفریحات دره کال جنی مثل: پیمایش دره، آفرود سواری، آب بازی، عکاسی و… لذت ببرید.
سفر به این منطقه زیبا و خاص را یکبار با تیمار تجربه کنید.
